Tarİhsel gelİşİm
Kentteki ilk insan izleri kuzeydeki Akropoliste (Yukarı Kent) tespit edilmiştir ve Geç Neolitik-Kalkolitik Çağ’ı işaret etmektedir. Hellenistik Dönem’de yerleşim, Akropolisin güneyindeki ovaya doğru yayılmış ancak Akropolis önemini yitirmemiştir. Burada Roma İmparatorluk Geç Antik ve Hıristiyanlık dönemlerinde çoğunlukla dinsel karakterli yapılar varlığını sürdürmüştür.
Perge’nin adının geçtiği en erken kaynak, Hattuşa’da (Boğazköy) bulunan ve Hitit Kralı IV. Tuthaliya (MÖ 1265-1215) dönemine ait bir sınır anlaşmasını içeren çivi yazılı bronz bir levhadır. Metinde, Kurunta isimli kralın yönettiği Tarhuntaşşa ülkesinin sınırları belirtilir. Bu anlaşmada ismi geçen “Parha”nın Perge’yi, “Kaştaraya”nın ise Kestros’u ifade etmek için kullanıldığı ve Perge’nin Hititler döneminden beri bilinen bir yerleşme olduğu düşünülmüştür. Akropolis kazılarında bulunan Geç Bronz Çağ’a arkeolojik veriler “Parha” ile çağdaş bir yerleşimin göstergesidir. Kentin Hellenistik Dönem sikkelerindeki lejantlar ve bazı yazıtları yerli Anadolu dillerinden Pamphylia lehçesindedir. Bu durum da Perge’nin erken dönemine ve yerel karakterine tanıklık eder.
Antik kaynaklar Pamphylia Bölgesi’ne MÖ 2. binyılın sonunda Akhaların, MÖ 1200 sonrasında ise Dorların geldiğini aktarır. Mitolojiye göre, Troia Savaşı’nın ardından Mopsos, Kalkhas ve Amphilokhos önderliğindeki Akhalar, Anadolu’nun batısından güneye doğru ilerlerler, Pamphylia’dan geçerler ve burada kentler kurarlar. Bu mythosların yansıması Perge’nin Hellenistik Dönem Güney Kent Kapısı’nın avlusuna yerleştirilmiş, üzerindeki yazıtlarda Hellas’tan geldikleri aktarılan efsanevi kuruculara ait kaidelerdir. Hellenistik Dönem sonrasında Anadolu kentlerinde, kökenlerini Eski Yunan’a bağlama uygulaması yaygınlaşmıştır. Hiç kuşkusuz, bunun siyasi ve sosyolojik sebepleri vardır. Bölgede bir Akha/Myken kolonizasyonunun varlığını kanıtlayacak ölçüde arkeolojik ver tespit edilmemiştir; Perge Akropolisinde bulunan Myken keramikleri bölgeler arasındaki ticaretin göstergesi şeklinde yorumlanmıştır.